G Ü N C E L
KOKU PROBLEMLERİ
Koku hücreleri burun içinin üst kısmında yer alırlar. Bu bölgenin beyinle bağlantısını sağlayan nervus olfaktorius siniridir.
Koku hücreleri burun içinin üst kısmında yer alırlar. Bu bölgenin beyinle bağlantısını sağlayan nervus olfaktorius siniridir. Sağlıklı koku alabilmek için öncelikle beynin koku ile ilgili bölümü ve koku siniri sağlıklı olmalıdır. Ayrıca kokunun algılanabilmesi için havanın burun içinde gereken yere ulaşabilmelidir. Özellikle 60 yaşından sonra koku alma yeteneğinin belirgin olarak azaldığı bilinmektedir. Koku problemleri değişik şekillerde karşımıza çıkabilir. Bazı hastalar hiç koku alamadıklarından şikayet ederken bazıları tat bozukluğu şikayetiyle başvurmaktadırlar. Bazı hastalar şikayetlerini koku almada azalma, artma ya da koku duyusunun değişmesi şeklinde tarif edilebilirler.
Neler koku problemlerine yol açar ?
Koku duyusunun aralıklarla kaybolması ya da azalması enfeksiyon kaynaklı olabilir. Burun iltihabı, gripal enfeksiyon, sinüzit ya da alerjik burun bu duruma yol açabilir. Yakın zamanda başa gelen bir darbe olup olmadığı, kortizon ,ağrı kesici ya da kanser ilacı alıp almadığı sorulmalıdır. Koku alma bozukluğuna ek olarak hastada bazı nörolojik problemler varsa merkezi sinir sistemi hastalıklarının da sorgulanması gerekir. Alzheimer, Parkinson, epilepsi gibi hastalıklar ve depresyon koku bozukluğuna yol açabilir. Buruna özellikle tavan kısmına havanın ulaşmasını engelleyebilecek kemik eğriliği (deviasyon) burunda polip olması ve burun etlerinin şiş olması kokuyu olumsuz etkilemektedir. Burundan cerrahi müdahale geçirmiş olma, aşırı alkol ve sigara kullanmak gibi faktörler de koku duyusunu azaltabilir.
Muayene-Tanı
Burun muayenesini özellikle endoskopik yapmak gerekir. Burun içinde yer kaplayan bir kitle olup olmadığı, varsa geçirilmiş cerrahinin bıraktığı hasar incelenir. Özellikle orta konka (burun eti) cerrahisi koku duyusunu azaltabilir. Koku muayenesinde ayrıca koku testleri de kullanılır. Bu amaçla geliştirilmiş birkaç test vardır. Koku muayenesinde gerekirse radyolojik yöntemlerden de faydalanılır. MR, beyinle ilgili hastalıkları göstermede daha hassas bir yöntemdir.
Tedavi
Bazen geçirilmiş enfeksiyonlarda ya da doğumsal hastalıklarda kaybolan koku duyusu geri gelmez. Gripal enfeksiyonda veya cerrahi müdahale sonucu koku duyusu yok olmuşsa hiç geri gelmeyebilir. Ancak böyle durumlarda 6 aya kadar beklenmelidir. Kokuyu taşıyan havanın koku hücrelerine ulaşmasını engelleyen mekanik bir engel varsa ilaçla ya da cerrahi müdahaleyle giderilir. Tedavi altta yatan nedene göre yapılmalıdır. Koku yanlış algılanıyorsa ya da herkesin aldığı koku farklı bir biçimde tarif ediliyorsa beyinde koku ile ilgili alan incelenmelidir. Psikiyatrik bir yanılsama da olabilir.
Koku hücreleri burun içinin üst kısmında yer alırlar. Bu bölgenin beyinle bağlantısını sağlayan nervus olfaktorius siniridir. Sağlıklı koku alabilmek için öncelikle beynin koku ile ilgili bölümü ve koku siniri sağlıklı olmalıdır. Ayrıca kokunun algılanabilmesi için havanın burun içinde gereken yere ulaşabilmelidir. Özellikle 60 yaşından sonra koku alma yeteneğinin belirgin olarak azaldığı bilinmektedir. Koku problemleri değişik şekillerde karşımıza çıkabilir. Bazı hastalar hiç koku alamadıklarından şikayet ederken bazıları tat bozukluğu şikayetiyle başvurmaktadırlar. Bazı hastalar şikayetlerini koku almada azalma, artma ya da koku duyusunun değişmesi şeklinde tarif edilebilirler.
Neler koku problemlerine yol açar ?
Koku duyusunun aralıklarla kaybolması ya da azalması enfeksiyon kaynaklı olabilir. Burun iltihabı, gripal enfeksiyon, sinüzit ya da alerjik burun bu duruma yol açabilir. Yakın zamanda başa gelen bir darbe olup olmadığı, kortizon ,ağrı kesici ya da kanser ilacı alıp almadığı sorulmalıdır. Koku alma bozukluğuna ek olarak hastada bazı nörolojik problemler varsa merkezi sinir sistemi hastalıklarının da sorgulanması gerekir. Alzheimer, Parkinson, epilepsi gibi hastalıklar ve depresyon koku bozukluğuna yol açabilir. Buruna özellikle tavan kısmına havanın ulaşmasını engelleyebilecek kemik eğriliği (deviasyon) burunda polip olması ve burun etlerinin şiş olması kokuyu olumsuz etkilemektedir. Burundan cerrahi müdahale geçirmiş olma, aşırı alkol ve sigara kullanmak gibi faktörler de koku duyusunu azaltabilir.
Muayene-Tanı
Burun muayenesini özellikle endoskopik yapmak gerekir. Burun içinde yer kaplayan bir kitle olup olmadığı, varsa geçirilmiş cerrahinin bıraktığı hasar incelenir. Özellikle orta konka (burun eti) cerrahisi koku duyusunu azaltabilir. Koku muayenesinde ayrıca koku testleri de kullanılır. Bu amaçla geliştirilmiş birkaç test vardır. Koku muayenesinde gerekirse radyolojik yöntemlerden de faydalanılır. MR, beyinle ilgili hastalıkları göstermede daha hassas bir yöntemdir.
Tedavi
Bazen geçirilmiş enfeksiyonlarda ya da doğumsal hastalıklarda kaybolan koku duyusu geri gelmez. Gripal enfeksiyonda veya cerrahi müdahale sonucu koku duyusu yok olmuşsa hiç geri gelmeyebilir. Ancak böyle durumlarda 6 aya kadar beklenmelidir. Kokuyu taşıyan havanın koku hücrelerine ulaşmasını engelleyen mekanik bir engel varsa ilaçla ya da cerrahi müdahaleyle giderilir. Tedavi altta yatan nedene göre yapılmalıdır. Koku yanlış algılanıyorsa ya da herkesin aldığı koku farklı bir biçimde tarif ediliyorsa beyinde koku ile ilgili alan incelenmelidir. Psikiyatrik bir yanılsama da olabilir.